Triển lãm “Vẻ đẹp sau ánh hào quang. Tranh sơn mài Việt Nam”: nhịp cầu giao lưu nghệ thuật, biểu tượng sinh động của tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước Việt Nam-Liên bang Nga”

Ngày 30 tháng 7 năm 2025, tại Bảo tàng quốc gia Phương Đông, đã khai mạc triển lãm tranh với chủ đề “Vẻ đẹp sau ánh hào quang. Tranh sơn mài Việt Nam”. Bà Ngô Phương Ly, Phu nhân Tổng Bí thư Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam và bà Olga Lyubimova, Bộ trưởng văn hóa Nga đã tham dự lễ khai mạc triển lãm.

Triển lãm do Bảo tàng Quốc gia Phương Đông tổ chức với sự hỗ trợ của Quỹ Nga “Lịch sử Tổ quốc” và Quỹ thúc đẩy phát triển hợp tác Nga-Việt “Truyền thống và hữu nghị”.

Triển lãm tranh hướng tới kỷ niệm ngày Quốc khánh của Việt Nam. Đây không phải là triển lãm đầu tiên của Bảo tàng Phương Đông dành riêng cho tranh sơn mài Việt Nam, nhưng là lần đầu tiên Bảo tàng Phương Đông giới thiệu một bộ sưu tập tác phẩm quy mô lớn như vậy, 80 bức tranh của các họa sĩ Việt Nam đã được giới thiệu tại triển lãm, những tác phẩm đã trở thành bảo vật quốc gia. Đúng 100 năm trước Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương được thành lập, nơi sản sinh ra hầu hết tất cả các họa sỹ tên tuổi của Việt Nam trong thế kỷ XX. Họ đã thử nghiệm, sáng tạo, táo bạo, khám phá trong chất liệu truyền thống để rồi tạo ra một loại hình mỹ thuật độc đáo: tranh sơn mài giá vẽ mà đã trở thành báu vật quốc gia.

Tranh sơn mài – một trong những hiện tượng rực rỡ nhất của nền mỹ thuật Việt Nam. Những bức tranh trưng bày thuộc giai đoạn của gặp gỡ Đông – Tây và những thay đổi sáng tạo trong Mỹ thuật.

Tại đây, người xem được chiêm ngưỡng những phong cảnh đẹp như tranh vẽ với những khoảng không vô tận, những cánh đồng lúa ngập nước, những khung cảnh đời thường được tạo ra bởi những bậc thầy kiệt xuất.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Phu nhân Ngô Phương Ly khẳng định sự kiện mang nhiều ý nghĩa, không chỉ về mặt văn hóa mà còn là biểu tượng sinh động cho tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước Việt Nam và Liên bang Nga. Phu nhân khẳng định, tranh sơn mài là loại hình nghệ thuật truyền thống đặc trưng của Việt Nam; là kết quả của quá trình lao động nghệ thuật công phu, tỉ mỉ, đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỹ năng bậc thầy và cả tâm hồn của người nghệ sĩ. “Triển lãm hôm nay không chỉ là sự kiện văn hóa mà còn là nhịp cầu giao lưu nghệ thuật giữa hai dân tộc Việt-Nga”, Phu nhân nhấn mạnh.

Ông Alexander Sedov,Tổng giám đốc Bảo tàng quốc gia Phương Đông chia sẻ tại buổi lễ khai mạc triển lãm “Những phong cảnh đẹp tuyệt, những khung cảnh thường nhật, những không gian vô tận, những cánh đồng lúa nước, những khu cảnh thường nhật của người dân. Tất cả được tạo nên bởi những bậc thầy kiệt xuất. Chúng không chỉ phản ánh vẻ đẹp và tinh thần của Việt Nam mà còn lưu giữ ký ức về chặng đường gian khổ và hào hùng của dân tộc Việt Nam. Chúng chứa đựng linh hồn sống động của văn hóa Việt Nam, những truyền thống lâu đời và sự tìm tòi sáng tạo. Có thể thấy sự kết hợp hài hòa với những xu hướng mới. Tôi mời các bạn đắm mình vào thế giới của sơn mài, của ánh sáng và sâu sắc của lịch sử”.

Tổng giám đốc  Bảo tàng quốc gia Phương Đông đã giới thiệu về cuốn sách của tác giả Albina Legostaeva “Vẻ đẹp sau ánh hào quang. Tranh sơn mài Việt Nam”. Cuốn sách giới thiệu về tranh sơn mài Việt Nam và bộ sưu tập của Triển lãm này  giúp người xem nhìn thấu qua hào quang của sơn mài, làm sáng tỏ tranh sơn mài như một hiện tượng nghệ thuật toàn diện trong bối cảnh lịch sử rộng lớn.

Bà Legostaeva Albina, Giám tuyển của triển lãm, nhấn mạnh các nỗ lực và sự sáng tạo của những họa sĩ tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương thành lập cách đây 100 năm ở Việt Nam, cùng với sự giao lưu văn hóa giữa Đông và Tây đã dẫn đến sự ra đời của các tác phẩm nghệ thuật độc đáo và đầy tính thẩm mỹ. “Điều phức tạp và khó khăn khi chuẩn bị Triển lãm này chỉ là việc chọn các tác phẩm. Vì sao chọn tác phẩm này mà để lại tác phẩm khác? Dưới ánh sáng, dưới lớp vàng lấp lánh rực rỡ mỗi bức tranh sơn mài đều toát lên một vẻ đẹp riêng, độc đáo, cái thì sâu lắng, cái thì rực rỡ như ánh hào quang”, – bà Albina Legostaeva, Giám tuyển Triển lãm chia sẻ với báo chí.

Với tình cảm trân quý dành cho di sản và mong muốn lan tỏa nét đẹp văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, nhân dịp đặc biệt này, Phu nhân Ngô Phương Ly đã trân trọng trao tặng Bảo tàng Quốc gia Phương Đông một số vật phẩm văn hóa, trong đó có bức tranh sơn mài “Những đồi cọ” của cố họa sĩ Phan Kế An – một trong những họa sĩ tiêu biểu của nền hội họa Việt Nam thế kỷ 20.

Tổng giám đốc Bảo tàng Quốc gia Phương Đông bày tỏ xúc động và chân thành cảm ơn món quà từ Phu nhân, khẳng định đây thực sự là viên ngọc quý trong bộ sưu tập tranh sơn mài của bảo tàng.

Phu nhân Tổng Bí thư  cũng trân trọng trao tặng bảo tàng bộ áo dài truyền thống của Việt Nam, với cảm hứng từ lũy tre Việt Nam và rừng Bạch Dương của Nga.

Nghệ thuật Việt Nam những năm 50, 60 của thế kỷ XX luôn được đánh giá cao tại Nga. Đó là giai đoạn nhân dân Việt Nam đấu tranh giành độc lập. Và Triển lãm này là về nghệ thuật của giai đoạn đó. Những sự kiện trọng đại mà năm nay Việt Nam kỷ niệm được thể hiện qua một số tác phẩm. Với Triển lãm này Bảo tàng Phương Đông giới thiệu những sự kiện chính của Việt Nam thế kỷ XX.

Tại triển lãm, mỗi người có thể tìm thấy điều gì đó thú vị, bí ẩn, độc đáo cho mình. Với thế hệ trước – thế hệ những người Nga nghe, đọc, biết về chiến tranh Việt Nam hàng ngày, đó là hoài niệm. Còn giới trẻ thì thích những tác phẩm này vì chúng thật ấn tượng, như hút hồn người xem.

Phát biểu tại Triển lãm ông Đỗ Xuân Hoàng, Chủ tịch Hội đồng “Quỹ thúc đẩy hợp tác Nga Việt, truyền thống và hữu nghị” khẳng định “Qua Triển lãm này, người Nga, đặc biệt là các bạn trẻ, có cơ hội hiểu và biết hơn về Việt Nam như một người bạn tốt, thân thiết. Việt Nam có một nền văn hóa giàu bản sắc, thú vị, có thể nghiên cứu Việt Nam như một nền văn minh”.

Triển lãm có sự đóng góp đặc biệt của “Quỹ thúc đẩy hợp tác Nga Việt, truyền thống và hữu nghị”. Quỹ được thành lập nhằm mục đích triển khai các hoạt động ngoại giao nhân dân, thúc đẩy các dự án hợp tác trong lĩnh vực ngoại giao nhân dân và văn hóa, giáo dục giữa Nga và Việt Nam.

“Sự kiện văn hóa nghệ thuật ngày hôm nay – Triển lãm tranh sơn mài – một nghệ thuật độc đáo của Việt Nam. Quỹ hỗ trợ các sự kiện và hoạt động như thế này, bởi vì văn hóa, nghệ thuật là chiếc cầu nối hữu nghị giữa hai nước. Nghệ thuật là sự kết nối không lời, làm cho sự hiểu biết sâu sắc hơn”, – ông Nguyễn Quốc Hùng, Giám đốc “Quỹ thúc đẩy hợp tác Nga Việt “Truyền thống và hữu nghị” chia sẻ.

“Tôi nhận thấy, quá trình này (hợp tác văn hóa, nghệ thuật, nhân đạo) đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo hai nước, cả cấp cao nhất. Tôi tin rằng, những hoạt động như thế này sẽ củng cố hơn nữa sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai dân tộc. Mà sự hiểu biết lẫn nhau sẽ làm cho lòng tin tăng lên. Lòng tin cao thì sẽ là cơ sở để xây dựng một mối quan hệ lâu dài, ổn định, cùng có lợi. Cộng đồng Việt Nam tại Liên bang Nga sẽ tích cực tham gia tiến trình này”, – ông Đỗ Xuân Hoàng, Chủ tịch Hội đồng “Quỹ thúc đẩy hợp tác Nga Việt, truyền thống và hữu nghị” phát biểu với Sputnik.